Bạch cầu cao (tăng bạch cầu) là tình trạng số lượng tế bào bạch cầu trong máu vượt quá ngưỡng bình thường, thường trên 10.000 tế bào/mm³. Đây không phải là một bệnh độc lập mà là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề về sức khỏe, phổ biến nhất là nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin toàn diện về “bạch cầu cao là bệnh gì“, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị tình trạng bạch cầu cao, giúp bạn hiểu rõ và có cách xử lý phù hợp khi gặp phải vấn đề này.
Bạch cầu cao là gì?
Định nghĩa về bạch cầu và chức năng
Bạch cầu (leukocyte) là thành phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch, đóng vai trò như những “chiến binh” bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Khi có sự xâm nhập của virus, vi khuẩn hoặc các yếu tố gây hại, cơ thể sẽ sản xuất thêm bạch cầu để chống lại mối đe dọa này.
Bạch cầu (leukocyte) là thành phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch
Chỉ số bạch cầu bình thường
Bảng 1: Chỉ số bạch cầu theo độ tuổi
| Nhóm tuổi | Chỉ số bình thường (tế bào/mm³) |
|---|---|
| Sơ sinh | 9.000-30.000 |
| 2 tuần – 1 tuổi | 5.000-21.000 |
| 1-3 tuổi | 6.000-17.000 |
| 4-7 tuổi | 5.500-15.500 |
| 8-13 tuổi | 4.500-13.500 |
| Người lớn | 4.500-10.000 |
Khi nào được coi là bạch cầu cao
Bạch cầu được coi là cao khi vượt quá ngưỡng bình thường theo từng độ tuổi. Ở người lớn, chỉ số trên 10.000 tế bào/mm³ được xem là bạch cầu cao. Tuy nhiên, mức độ tăng bạch cầu có thể phân loại như sau:
- Tăng nhẹ: 10.000-15.000 tế bào/mm³
- Tăng vừa: 15.000-30.000 tế bào/mm³
- Tăng nặng: >30.000 tế bào/mm³
Nguyên nhân gây bạch cầu cao
Nhiễm trùng và viêm nhiễm
- Nhiễm trùng do vi khuẩn (viêm phổi, viêm họng, nhiễm trùng tiết niệu)
- Nhiễm virus (cúm, sởi, thủy đậu)
- Nhiễm ký sinh trùng
- Các bệnh viêm nhiễm mạn tính
Rối loạn hệ miễn dịch
Các bệnh tự miễn như:
- Lupus ban đỏ hệ thống
- Viêm khớp dạng thấp
- Xơ cứng bì
Bệnh lý về máu
- Bệnh bạch cầu cấp và mạn tính
- Đa u tủy xương
- Hội chứng tăng bạch cầu ái toan
Các nguyên nhân khác
- Stress và lo âu kéo dài
- Tập thể dục cường độ cao
- Mang thai
- Sử dụng một số loại thuốc (corticosteroid)
Stress và lo âu kéo dài cũng là nguyên nhân gây bạch cầu cao
Triệu chứng của bạch cầu cao
Các dấu hiệu thường gặp
Người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau:
- Sốt kéo dài
- Mệt mỏi, uể oải
- Đau nhức cơ thể
- Chán ăn
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
Triệu chứng theo nguyên nhân gây bệnh
Bảng 2: Triệu chứng đặc trưng theo nguyên nhân
| Nguyên nhân | Triệu chứng đặc trưng |
|---|---|
| Nhiễm trùng | Sốt cao, ớn lạnh, đau họng |
| Bệnh máu | Xuất huyết dưới da, thiếu máu |
| Bệnh tự miễn | Đau khớp, phát ban, mệt mỏi |
| Stress | Mất ngủ, lo âu, đau đầu |
Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng
Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng phụ thuộc vào nguyên nhân và chỉ số bạch cầu. Khi bạch cầu cao trên 50.000 tế bào/mm³, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng như:
- Khó thở
- Đau ngực
- Rối loạn nhận thức
- Chảy máu bất thường
Chẩn đoán bạch cầu cao
Xét nghiệm công thức máu
Xét nghiệm công thức máu là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong chẩn đoán bạch cầu cao. Kết quả xét nghiệm sẽ cho thấy:
- Số lượng bạch cầu tổng thể
- Tỷ lệ các loại bạch cầu
- Các chỉ số về hồng cầu và tiểu cầu
Các xét nghiệm bổ sung
Tùy thuộc vào kết quả ban đầu, bác sĩ có thể chỉ định thêm:
- Xét nghiệm tủy xương
- Xét nghiệm vi sinh
- Xét nghiệm miễn dịch
- Chẩn đoán hình ảnh (X-quang, CT, MRI)
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng toàn diện, bao gồm:
- Đánh giá các triệu chứng
- Khám hạch bạch huyết
- Khám gan lách
- Đánh giá tình trạng viêm nhiễm
Biến chứng của bạch cầu cao
Biến chứng ngắn hạn
Các biến chứng có thể xảy ra trong thời gian ngắn:
- Nhiễm trùng nặng
- Suy giảm chức năng các cơ quan
- Rối loạn đông máu
- Sốc nhiễm trùng
Biến chứng dài hạn
Nếu không được điều trị kịp thời, bạch cầu cao có thể dẫn đến:
- Suy giảm miễn dịch mạn tính
- Tổn thương các cơ quan nội tạng
- Biến chứng tim mạch
- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
Bảng 3: Các yếu tố nguy cơ và biện pháp phòng ngừa
| Yếu tố nguy cơ | Biện pháp phòng ngừa |
|---|---|
| Tuổi cao | Khám sức khỏe định kỳ |
| Bệnh mãn tính | Kiểm soát bệnh nền tốt |
| Suy giảm miễn dịch | Tăng cường hệ miễn dịch |
| Tiền sử gia đình | Theo dõi chặt chẽ |
Các yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bạch cầu cao:
- Tiền sử gia đình có người mắc bệnh máu
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại
- Xạ trị hoặc hóa trị
- Stress mạn tính
Phương pháp điều trị bạch cầu cao
Điều trị theo nguyên nhân
Việc điều trị bạch cầu cao tập trung vào nguyên nhân gốc rễ:
- Nhiễm trùng: Sử dụng kháng sinh phù hợp theo kháng sinh đồ
- Bệnh tự miễn: Điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch
- Bệnh máu: Có thể cần hóa trị hoặc ghép tủy xương
- Viêm nhiễm: Dùng thuốc kháng viêm và điều trị căn nguyên
Điều trị triệu chứng
Các biện pháp điều trị hỗ trợ bao gồm:
- Hạ sốt khi cần thiết
- Giảm đau nếu có đau nhức
- Bổ sung dinh dưỡng
- Nghỉ ngơi hợp lý
Các phương pháp điều trị tự nhiên
Kết hợp với điều trị y khoa, người bệnh có thể áp dụng các phương pháp tự nhiên:
- Tăng cường thực phẩm tốt cho hệ miễn dịch:
- Trái cây giàu vitamin C
- Rau xanh đậm
- Thực phẩm giàu kẽm và selenium
- Các loại nấm có tác dụng tăng cường miễn dịch
Trái cây giàu vitamin C giúp tăng cường hệ miễn dịch
- Sử dụng thảo dược:
- Nghệ
- Trà xanh
- Tỏi
- Gừng
Chế độ sinh hoạt cho người bị bạch cầu cao
Chế độ dinh dưỡng
Một chế độ ăn cân bằng và lành mạnh bao gồm:
- Protein nạc từ cá, thịt gia cầm
- Rau củ quả tươi đa dạng
- Ngũ cốc nguyên hạt
- Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn
- Uống đủ nước (2-3 lít/ngày)
Hoạt động thể chất phù hợp
Tập luyện phù hợp với tình trạng sức khỏe:
- Đi bộ nhẹ nhàng
- Yoga
- Thái cực quyền
- Bơi lội (nếu được bác sĩ cho phép)
Những điều cần tránh
Người bệnh nên tránh:
- Hút thuốc lá
- Uống rượu bia
- Thức khuya
- Stress kéo dài
- Môi trường ô nhiễm
- Thực phẩm không đảm bảo vệ sinh
Phòng ngừa bạch cầu cao
Tăng cường hệ miễn dịch
Các biện pháp tăng cường miễn dịch tự nhiên:
- Duy trì chế độ ăn lành mạnh
- Tập thể dục đều đặn
- Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng/ngày)
- Quản lý stress hiệu quả
- Giữ vệ sinh cá nhân tốt
Khám sức khỏe định kỳ
Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ:
- 6 tháng/lần đối với người có nguy cơ cao
- 1 năm/lần đối với người bình thường
- Xét nghiệm máu định kỳ
- Theo dõi các chỉ số sức khỏe
Lối sống lành mạnh
Duy trì lối sống lành mạnh thông qua:
- Cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi
- Thực hành các hoạt động thư giãn
- Duy trì mối quan hệ xã hội tích cực
- Tránh các tác nhân gây stress
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cảnh báo
Cần đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu:
- Sốt cao trên 38.5°C kéo dài
- Mệt mỏi đột ngột và kéo dài
- Xuất huyết bất thường
- Đau nhức cơ thể không rõ nguyên nhân
- Sụt cân không chủ ý
- Hạch bạch huyết sưng to
Tình trạng khẩn cấp
Cần cấp cứu ngay lập tức khi có các dấu hiệu:
- Khó thở nghiêm trọng
- Đau ngực dữ dội
- Chảy máu không kiểm soát được
- Sốt rất cao kèm co giật
- Rối loạn ý thức
Theo dõi và tái khám
Quy trình theo dõi và tái khám cần:
- Tuân thủ lịch tái khám của bác sĩ
- Ghi chép đầy đủ các triệu chứng
- Thực hiện xét nghiệm định kỳ theo chỉ định
- Báo cáo các thay đổi bất thường
Bạch cầu cao ở trẻ em
Đặc điểm bạch cầu cao ở trẻ em:
- Thường do nhiễm trùng virus hoặc vi khuẩn
- Có thể tự hồi phục sau khi điều trị nguyên nhân
- Cần theo dõi chặt chẽ hơn người lớn
- Nên có sự tham vấn của bác sĩ chuyên khoa nhi
Việc hiểu rõ về bạch cầu cao giúp người bệnh và người nhà có cách ứng phó phù hợp, kịp thời. Hãy luôn theo dõi sức khỏe và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết để được điều trị hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra.
Những câu hỏi liên quan về “bạch cầu cao là bệnh gì”
Bạch cầu bao nhiêu là cao và nguy hiểm?
Trả lời:
- Ở người lớn:
- Bình thường: 4.500-10.000 tế bào/mm³
- Cao nhẹ: 10.000-15.000 tế bào/mm³ (cần theo dõi)
- Cao vừa: 15.000-30.000 tế bào/mm³ (cần điều trị)
- Cao nguy hiểm: >30.000 tế bào/mm³ (cần điều trị khẩn cấp)
- Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân và các bệnh kèm theo
Tại sao bạch cầu lại tăng cao đột ngột?
Trả lời:
- Nguyên nhân phổ biến nhất:
- Nhiễm trùng cấp tính (viêm họng, viêm phổi)
- Viêm nhiễm cấp tính
- Phản ứng với thuốc
- Stress đột ngột
- Nguyên nhân nghiêm trọng:
- Bệnh máu ác tính
- Bệnh tự miễn cấp tính
- Sốc nhiễm trùng
Bạch cầu cao có tự hết không hay phải điều trị?
Trả lời:
- Tự hết trong trường hợp:
- Do nhiễm virus nhẹ
- Do stress tạm thời
- Do vận động mạnh
- Cần điều trị khi:
- Do nhiễm trùng nghiêm trọng
- Do bệnh lý máu
- Kéo dài trên 2 tuần
- Có triệu chứng đi kèm nghiêm trọng
Người bị bạch cầu cao nên ăn gì và kiêng gì?
Trả lời: Nên ăn:
- Thực phẩm tăng cường miễn dịch:
- Trái cây giàu vitamin C
- Rau xanh đậm màu
- Protein nạc
- Các loại hạt
Nên kiêng:
- Thực phẩm không tốt:
- Đồ ăn nhiều dầu mỡ
- Thực phẩm chế biến sẵn
- Đồ uống có cồn
- Thực phẩm không đảm bảo vệ sinh
Bạch cầu cao khi mang thai có ảnh hưởng gì không?
Trả lời:
- Trong thai kỳ:
- Bạch cầu tự nhiên tăng nhẹ là bình thường
- Mức bình thường mới: 5.000-12.000 tế bào/mm³
- Cần chú ý khi:
- Bạch cầu >15.000 tế bào/mm³
- Có sốt, đau bụng
- Có dấu hiệu nhiễm trùng
- Tác động có thể:
- Tăng nguy cơ sinh non
- Nhiễm trùng cho mẹ và thai
- Biến chứng thai kỳ
Các câu trả lời trên đều dựa trên:
- Hướng dẫn điều trị chuẩn
- Ý kiến chuyên gia huyết học
- Nghiên cứu y khoa cập nhật
- Kinh nghiệm lâm sàng
Dẫn chứng khoa học
Kiểm Duyệt Nội Dung
Hơn 10 năm kinh nghiệm truyền thông marketing trong lĩnh vực y tế, sức khỏe.
Triển khai thành công các hoạt động truyền thông marketing, phát triển nội dung và xây kênh mạng xã hội cho các đối tác bệnh viện, phòng khám, bác sĩ và chuyên gia y tế khắp cả nước.
Hơn 6 năm kinh nghiệm tổ chức sản xuất các chương trình y tế uy tín hàng đầu Việt Nam, phối hợp cùng Đài Truyền hình Tp.HCM (HTV). Các chương trình tiêu biểu bao gồm Nhật Ký Blouse Trắng, Bác Sĩ Nói Gì, Alo Bác Sĩ Nghe, Nhật Ký Hạnh Phúc, Vui Khỏe Cùng Con, Bác Sỹ Mẹ, v.v.
Hợp tác toàn diện với hàng trăm bệnh viện và phòng khám, hàng nghìn bác sĩ và chuyên gia y tế nhằm chung tay xây dựng nền tảng nội dung và dịch vụ y tế trên ứng dụng Doctor Network.
