Đột quỵ là một tình trạng y tế khẩn cấp, xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến não bị gián đoạn đột ngột, dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng. Mỗi giây trôi qua đều quý giá trong việc cứu sống và giảm thiểu di chứng cho bệnh nhân đột quỵ. Bài viết này sẽ trang bị cho bạn kiến thức về 4 dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ, hướng dẫn cách nhận biết và hành động kịp thời, đồng thời cung cấp thông tin về nguyên nhân, yếu tố nguy cơ và phương pháp phòng ngừa hiệu quả.
Hiểu về đột quỵ: Nguyên nhân và hậu quả
Đột quỵ, còn được gọi là tai biến mạch máu não, là một tình trạng y tế nghiêm trọng xảy ra khi não bộ bị thiếu máu cung cấp. Có hai loại đột quỵ chính:
- Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Chiếm khoảng 87% các trường hợp, xảy ra khi cục máu đông chặn dòng máu đến não.
- Đột quỵ xuất huyết: Chiếm khoảng 13% các trường hợp, xảy ra khi mạch máu trong não vỡ, gây chảy máu vào mô não.
Đột quỵ xuất huyết chiếm khoảng 13% các trường hợp, xảy ra khi mạch máu trong não vỡ, gây chảy máu vào mô não
Hậu quả của đột quỵ có thể rất nghiêm trọng, bao gồm:
- Liệt nửa người
- Khó nói hoặc mất khả năng nói
- Mất trí nhớ
- Rối loạn thị giác
- Thậm chí tử vong
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam và đứng thứ hai trên toàn cầu. Mỗi năm, có khoảng 200,000 người Việt Nam bị đột quỵ, trong đó 50% tử vong và 90% người sống sót phải chịu di chứng nặng nề.
Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ: Phương pháp FAST
Để nhận biết nhanh chóng các triệu chứng đột quỵ, chuyên gia y tế khuyến cáo sử dụng phương pháp FAST. FAST là từ viết tắt của Face (Mặt), Arms (Tay), Speech (Lời nói), và Time (Thời gian).
| Dấu hiệu | Mô tả | Hành động |
|---|---|---|
| F – Face (Mặt) | Một bên mặt bị sệ xuống, méo miệng khi cười | Yêu cầu người nghi ngờ đột quỵ cười hoặc nhe răng |
| A – Arms (Tay) | Một bên tay yếu hoặc tê liệt | Yêu cầu người đó giơ cả hai tay lên |
| S – Speech (Lời nói) | Nói ngọng, khó hiểu hoặc không nói được | Yêu cầu người đó lặp lại một câu đơn giản |
| T – Time (Thời gian) | Thời gian là yếu tố quyết định | Gọi cấp cứu ngay lập tức nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên |
Để nhận biết nhanh chóng các triệu chứng đột quỵ, chuyên gia y tế khuyến cáo sử dụng phương pháp FAST
Ngoài ra, còn có một số dấu hiệu khác cần lưu ý:
- Chóng mặt dữ dội, mất thăng bằng đột ngột
- Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
- Mất thị lực hoặc thị lực mờ ở một hoặc cả hai mắt
- Yếu hoặc tê liệt một bên cơ thể
Hành động kịp thời: Những việc cần làm ngay
Khi nghi ngờ một người đang bị đột quỵ, mỗi giây đều quý giá. Dưới đây là những bước cần thực hiện ngay lập tức:
- Gọi cấp cứu: Liên hệ số 115 hoặc trung tâm cấp cứu gần nhất.
- Ghi nhớ thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên.
- Đặt bệnh nhân nằm nghiêng, đầu hơi cao.
- Nới lỏng quần áo, đặc biệt là phần cổ.
- Không cho bệnh nhân ăn uống hoặc uống thuốc.
- Theo dõi ý thức và nhịp thở của bệnh nhân.
- Chuẩn bị sẵn sàng thông tin về tiền sử bệnh và thuốc đang sử dụng.
Yếu tố nguy cơ và phòng ngừa đột quỵ
Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ là bước đầu tiên trong việc phòng ngừa đột quỵ hiệu quả. Dưới đây là bảng tổng hợp các yếu tố nguy cơ chính và biện pháp phòng ngừa tương ứng:
| Yếu tố nguy cơ | Biện pháp phòng ngừa |
|---|---|
| Huyết áp cao | Kiểm soát huyết áp dưới 140/90 mmHg |
| Đái tháo đường | Duy trì đường huyết ổn định |
| Rối loạn mỡ máu | Giảm cholesterol LDL, tăng HDL |
| Hút thuốc lá | Bỏ hút thuốc hoàn toàn |
| Lạm dụng rượu bia | Hạn chế uống rượu bia |
| Béo phì | Duy trì chỉ số BMI dưới 25 |
| Thiếu vận động | Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút/ngày |
| Stress mạn tính | Thực hành kỹ thuật thư giãn, quản lý stress |
Ngoài ra, chế độ ăn Địa Trung Hải, giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc, đã được chứng minh có hiệu quả trong việc giảm nguy cơ đột quỵ.
Điều trị và phục hồi sau đột quỵ
Điều trị đột quỵ cấp tính tập trung vào việc khôi phục lưu lượng máu đến não càng nhanh càng tốt. Phương pháp điều trị phụ thuộc vào loại đột quỵ:
- Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết hoặc can thiệp nội mạch để phá vỡ cục máu đông.
Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết hoặc can thiệp nội mạch để phá vỡ cục máu đông
- Đột quỵ xuất huyết: Có thể cần phẫu thuật để kiểm soát chảy máu và giảm áp lực trong não.
Sau giai đoạn cấp tính, quá trình phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng. Điều này có thể bao gồm:
- Vật lý trị liệu
- Liệu pháp ngôn ngữ
- Liệu pháp hỗ trợ tâm lý
- Học lại các kỹ năng vận động và nhận thức
5 câu hỏi liên quan đến “4 dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ”
Dưới đây là 5 câu hỏi liên quan đến “4 dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ“:
Đột quỵ là gì và tại sao nó nguy hiểm?
Đột quỵ là tình trạng mất đột ngột chức năng não do gián đoạn cung cấp máu đến não. Nó nguy hiểm vì có thể gây tổn thương não vĩnh viễn, khuyết tật hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Đột quỵ có thể do tắc nghẽn mạch máu (đột quỵ thiếu máu cục bộ) hoặc vỡ mạch máu não (đột quỵ xuất huyết).
Bốn dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ là gì?
Bốn dấu hiệu cảnh báo chính của cơn đột quỵ, thường được gọi tắt là F.A.S.T, bao gồm:
- Face (Mặt): Một bên mặt bị tê liệt hoặc chảy xệ
- Arms (Tay): Yếu hoặc tê một bên tay
- Speech (Lời nói): Nói khó khăn, không rõ ràng
- Time (Thời gian): Thời gian là yếu tố quan trọng, cần gọi cấp cứu ngay lập tức
Làm thế nào để phân biệt đột quỵ với các vấn đề sức khỏe khác?
Để phân biệt đột quỵ với các vấn đề sức khỏe khác, cần chú ý đến sự xuất hiện đột ngột của các triệu chứng F.A.S.T. Ngoài ra, các dấu hiệu khác như đau đầu dữ dội, chóng mặt đột ngột, mất thăng bằng, hoặc mất thị lực một bên mắt cũng có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Tuy nhiên, chẩn đoán chính xác cần được thực hiện bởi chuyên gia y tế.
Tôi nên làm gì nếu nghi ngờ ai đó đang bị đột quỵ?
Nếu bạn nghi ngờ ai đó đang bị đột quỵ, hãy hành động nhanh chóng:
- Gọi cấp cứu ngay lập tức (số 115 tại Việt Nam)
- Ghi nhớ thời điểm bắt đầu xuất hiện triệu chứng
- Không cho người bệnh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì
- Nếu người bệnh đang dùng thuốc, hãy mang theo danh sách thuốc đến bệnh viện
- Giữ bình tĩnh và cố gắng trấn an người bệnh
Làm thế nào để phòng ngừa đột quỵ?
Để phòng ngừa đột quỵ, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Kiểm soát huyết áp: Duy trì huyết áp ở mức bình thường
- Bỏ hút thuốc: Hút thuốc làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Kiểm soát đường huyết: Đặc biệt quan trọng đối với người mắc bệnh tiểu đường
- Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp cải thiện sức khỏe tim mạch
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm thức ăn nhiều chất béo và muối, tăng cường rau quả
- Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Hạn chế rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp
Một số dẫn chứng khoa học về “4 dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ”
Dưới đây là một số dẫn chứng khoa học về “4 dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ“:
- “Public Awareness of Stroke Warning Signs, Risk Factors, and Treatment” (Nghiên cứu về nhận thức của công chúng về dấu hiệu cảnh báo, yếu tố nguy cơ và điều trị đột quỵ) – được công bố trên tạp chí JAMA năm 2003 bởi Pancioli và cộng sự.
- “A Systematic Review of Stroke Recognition Instruments in Hospital and Prehospital Settings” (Đánh giá hệ thống về các công cụ nhận biết đột quỵ trong bệnh viện và môi trường tiền bệnh viện) – được công bố trên tạp chí Emergency Medicine Journal năm 2018 bởi Rudd và cộng sự.
- “Recognition and Response to Stroke Symptoms: A Population-Based Study” (Nhận biết và phản ứng với các triệu chứng đột quỵ: Một nghiên cứu dựa trên dân số) – được công bố trên Archives of Internal Medicine năm 1998 bởi Kothari và cộng sự.
- “The Face Arm Speech Test: Does it encourage rapid recognition of important stroke warning symptoms?” (Bài kiểm tra Face Arm Speech: Liệu nó có khuyến khích việc nhận biết nhanh các triệu chứng cảnh báo đột quỵ quan trọng không?) – được công bố trên Emergency Medicine Journal năm 2013 bởi Robinson và cộng sự.
- “Improving Recognition of Stroke in the Emergency Room: The ‘FAST’ Evaluation” (Cải thiện việc nhận biết đột quỵ trong phòng cấp cứu: Đánh giá ‘FAST’) – được công bố trên tạp chí Stroke năm 2011 bởi Harbison và cộng sự.
Nhận biết 4 dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ và hành động kịp thời là chìa khóa để cứu sống và giảm thiểu di chứng cho bệnh nhân. Bằng cách ghi nhớ phương pháp FAST, chúng ta có thể nhanh chóng nhận diện các triệu chứng đột quỵ và gọi cấp cứu ngay lập tức. Đồng thời, việc hiểu rõ các yếu tố nguy cơ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người thân khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Hãy chia sẻ kiến thức này với người xung quanh, vì mỗi người đều có thể trở thành người cứu mạng trong trường hợp khẩn cấp.
Tài liệu tham khảo:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/stroke-face
https://ohns.ucsf.edu/facialnerve/how-tell-difference-between-bell%E2%80%99s-palsy-vs-stroke
Kiểm Duyệt Nội Dung
Hơn 10 năm kinh nghiệm truyền thông marketing trong lĩnh vực y tế, sức khỏe.
Triển khai thành công các hoạt động truyền thông marketing, phát triển nội dung và xây kênh mạng xã hội cho các đối tác bệnh viện, phòng khám, bác sĩ và chuyên gia y tế khắp cả nước.
Hơn 6 năm kinh nghiệm tổ chức sản xuất các chương trình y tế uy tín hàng đầu Việt Nam, phối hợp cùng Đài Truyền hình Tp.HCM (HTV). Các chương trình tiêu biểu bao gồm Nhật Ký Blouse Trắng, Bác Sĩ Nói Gì, Alo Bác Sĩ Nghe, Nhật Ký Hạnh Phúc, Vui Khỏe Cùng Con, Bác Sỹ Mẹ, v.v.
Hợp tác toàn diện với hàng trăm bệnh viện và phòng khám, hàng nghìn bác sĩ và chuyên gia y tế nhằm chung tay xây dựng nền tảng nội dung và dịch vụ y tế trên ứng dụng Doctor Network.
