Đầu ra – Dấu hiệu cảnh báo thường bị bỏ qua
Đầu thiếu máu không thường bắt đầu từ cơn đau nhói ở một vùng cố định rồi lan rộng khắp nơi, khác hoàn toàn với cơn đau đầu thông thường. Đây là một trong những dấu hiệu điển hình nhất về thiếu máu não ở trẻ em, thường bị nhầm lẫn với cơn đau đầu do căng thẳng hoặc mệt mỏi. Cơn đau có thể xuất hiện bất ngờ không báo trước, nhưng thường trở nên dữ dội hơn khi thay đổi tư thế ức chế, căng thẳng quá trình, suy nghĩ nhiều, hoặc ngay sau khi thức giấc. Bệnh nhân thường lo lắng về cảm giác Giác “như có gì đó đang ghì chặt đầu”, kèm theo tình trạng mất ngủ dai dai, làm xấu đi vòng xoắn không có điểm dừng giữa cơn đau đầu và thiếu giấc ngủ.
Đầu ra là một trong 5 dấu hiệu thiếu máu không thường gặp
Hoa mắt, mặt và rối loạn thăng bằng
Hoa mắt mặt do thiếu máu không thường xảy ra đột ngột không rõ nguyên nhân, ngay khi cơ sở đang ở trạng thái yên tĩnh đầy đủ. Khác với cảm giác thông thường khi mệt mỏi, triệu chứng này có thể đi kèm với hội chứng tiền đình và các biểu hiện như nôn, nôn, mất thăng bằng béo phì. Bệnh nhân thường mô tả cảm giác giác “như đang đi trên thuyền” hoặc “mặt đất như đang quay”, và trong nhiều trường hợp không thể vững chắc hoặc chuyển tiếp không cần hỗ trợ. Tình trạng này không chỉ gây khó khăn cho các hoạt động thường ngày mà còn làm tăng nguy cơ té ngã, đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi hoặc người có bệnh nền khác.
Bạo loạn thị giác – Khi thế giới không rõ ràng
Phối cảnh thị giác do thiếu máu không biểu hiện qua thị lực đột ngột, nhìn không rõ, làm mờ một mắt hoặc cả hai mắt. Nguyên nhân sâu xa là lượng máu và oxy tăng lên không bị suy giảm hoặc tắc nghẽn, ảnh hưởng trực tiếp đến thị giác của não bộ. Một triệu chứng đáng chú ý là hiện tượng nhìn đôi (nhìn đôi), xảy ra khi mắt bị lệch hoặc không thể nhìn cùng hướng vào một vật thể. Nhân viên có thể gặp khó khăn trong công việc tập trung vào các chi tiết nhỏ, đọc sách hoặc nhận dạng khuôn mặt. Sự xuất hiện của các loại giáp đen, hoàng sáng hoặc vùng mù tạm thời trong trường nhìn cũng là dấu hiệu cảnh báo cần được chú ý.
Tê bì chân tay – Tin nhắn khẩn cấp từ hệ thần kinh
Tê bì chân tay do thiếu máu não không chỉ đơn thuần là cảm giác tê các đầu ngón tay, chân mà còn kèm theo cảm giác như có kiến bò dưới da. Triệu chứng này thường xuất hiện ở một bên cơ thể, đặc biệt là các chi xa như bàn tay, bàn chân, và có thể kèm theo chứng đau cổ gáy dù chỉ vận động nhẹ nhàng. Trong giai đoạn nặng hơn, khi thiếu máu cục trở nên nguy hiểm, bệnh nhân có thể trải qua tình trạng tê liệt tạm thời, khó nói, cứng chức năng, cứng môi – những dấu hiệu cảnh báo khẩn cấp của cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc tiền chặn. Đặc biệt cần lưu ý nếu triệu chứng này xuất hiện và biến mất trong thời gian ngắn, có thể đây chính là “cơn báo động” trước một đợt đột kích thực sự.
Tê bì ở bàn tay, bàn chân là một trong 5 dấu hiệu thiếu máu não
Mất ngủ – Hệ thống thiếu dinh dưỡng
Mất ngủ do thiếu máu não biểu hiện qua giấc ngủ tăng dần, khó đi vào giấc ngủ, và thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm không rõ lý do. Cơ chế triệu chứng này là do máu hoàn thành hàng tuần không bị tắc, lượng máu không đủ để nuôi dưỡng não, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chu kỳ ngủ tự nhiên. Hậu quả không chỉ dừng lại ở sự mệt mỏi mà còn dẫn đến tập trung, giảm trí nhớ, rối loạn tâm lý, sa tinh thần, thậm chí chí tăng nguy cơ trầm cảm (trầm cảm) nếu không được điều trị kịp thời. Đặc biệt, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ hai chiều giữa thiếu máu não và mất ngủ: thiếu máu không gây mất ngủ, và ngược lại, mất ngủ kéo dài làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu máu não, tạo nên vòng xoáy bệnh lý nguy hiểm.
Bảng so sánh các dấu hiệu thiếu máu và triệu chứng của các bệnh lý tương tự
| Dấu hiệu | Thiếu máu não | Rối loạn tiền đình | Suy nhược thần kinh | Viêm xoang |
|---|---|---|---|---|
| Đầu | Tăng cường lan rộng, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường | Đầu ra trạng thái dương, liên kết đến chuyển động | Đầu ra âm thanh, cảm giác nặng đầu | Xuất tập trung vùng, mặt mờ, mắt |
| Mặt | Đột ngột, kể cả khi nghỉ ngơi, kèm theo mất thăng bằng | Liên quan đến chuyển động, cảm giác quay | Có, thường xuyên mệt mỏi | Bệnh khó chữa, chỉ khi viêm nặng |
| Rối loạn thị giác | Nhìn mờ, nhìn trùng lặp, có thể mất trường | Trải nghiệm, chủ yếu là rung giật nhãn cầu | Nhiều mắt, khó tập trung | Nhìn mờ do áp lực xoang |
| Tê bì chân tay | Thường một bên, kèm theo giác quan kiến bò | Hiếm khi gặp | Có thể có, but nhẹ nhàng và hai bên | Không liên quan |
| Mất ngủ | Ngủ không sâu, tỉnh giấc thường xuyên | Có thể có khó khăn khi chịu đựng | Phổ biến, khó đi vào giấc ngủ | Khó ngủ làm khó đọc, mũi nhọn |
Các Dấu Hiệu Khác Cần Lưu Ý
Ngoài 5 dấu hiệu đã được đề xuất, thiếu máu không còn có thể hiện ra nhiều triệu chứng khác mà bệnh nhân cần đặc biệt chú ý. Biểu hiện này có thể xuất hiện lẻ hoặc kết hợp riêng với các dấu hiệu chính, càng nhiều triệu chứng xuất hiện càng làm tăng khả năng xác định cụ thể:
- Mệt mỏi, suy nhược cơ sở kéo dài không rõ nguyên nhân
- Ù tai, giảm cường độ đột ngột hoặc từ từ
- Giảm ý thức, mất ý thức thoáng qua (ngất cà phê) không liên quan đến yếu tố thông thường
- Suy giảm khả năng phối hợp và thăng bằng
- Mất phương hướng hoặc hỗn loạn, đặc biệt ở trẻ em
- Thay đổi tính chất đột ngột, dễ dàng, lo lắng không rõ lý do
- Đầu dọc sống lưng, cảm thấy lạnh sống lưng, đau gáy mãn tính
- Khó nói chuyện, đột nhiên nói chuyện gắn bắp hoặc sử dụng từ ngữ không chính xác
- Rung chuông cầu nhãn không kiểm soát được
- Giảm đầu, lười mắt, giảm hai mắt khi làm việc với máy tính
- Chân tay lạnh dù tiết ấm áp
- Giảm thú vị với công việc và cuộc sống
- Tàn phá tiêu hóa, chán ăn chưa biết nguyên nhân
- Phối cảnh thị lực bình thương thoáng qua
Phối cảnh thị lực cũng là một trong 5 dấu hiệu thiếu máu não
Nguyên Nhân và Các Yếu Tố Nguy Cơ Thiếu Máu Não
Các bệnh lý nền
Nhiều lý do cơ bản có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu máu não. Biết rõ các bệnh này giúp kiểm soát và phòng hiệu quả:
- Xơ lân cận mạch (xơ vữa động mạch) : Sự tích tụ các mảng bám làm chặt mạch, cản trở dòng máu lên không.
- Bệnh lý tim mạch : Nhồi máu cơ tim, rung tai, bệnh van tim làm giảm khả năng bơm máu hiệu quả đến não.
- Tăng huyết áp và hạ huyết áp : Cả hai đều ảnh hưởng tiêu cực đến lưu lượng máu não, tăng huyết áp gây tổn thương mạch máu, hạ huyết áp làm giảm áp lực đẩy máu lên không.
- Đái tháo đường : Gây tinh tế vi mạch, làm thu gọn mạch và giảm lưu lượng máu.
- Chăm sóc máu đông đông : Tăng nguy cơ thành máu đông đông, có thể gây tắc mạch máu não.
- Thoái hóa đốt sống cổ, chấn thương đốt sống cổ : Gay chèn ép động mạch đốt sống, ảnh hưởng đến dòng máu lên não.
- Béo phì, mỡ cao : Tăng nguy cơ xơ mạch mạch và các chứng minh mạch tim khác.
Thói quen quen sinh hoạt không lành mạnh
Lối sống hiện đại với nhiều thói quen không lành mạnh đang góp phần không nhỏ vào sự tăng tỷ lệ thiếu máu não ở trẻ trẻ:
- Hút thuốc lá : Cây cỏ mạch, tăng nguy cơ lúa mạch và huyết khối.
- Lạm dụng rượu bia, chất kích thích : Ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng não và sức khỏe mạch tim.
- Chế độ ăn uống không cân bằng : Thiếu chất xơ, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế độ sẵn làm tăng cholesterol và mỡ máu.
- Giảm vận động, lười tập thể dục : Làm giảm khả năng lưu thông và tăng nguy cơ béo phì.
- Căng thẳng kéo dài, thức muộn : Rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến áp lực và nhịp tim.
- Ngồi lâu một chỗ, làm việc trên máy tính nhiều : Giảm lưu thông máu, tăng áp lực lên cột sống cổ.
- Gối đầu quá cao khi ngủ : Cả dòng máu trở về không, đặc biệt khi nghiêng.
Các yếu tố khác
- Tuổi cao : Mạch máu lão hóa, giảm tính đàn hồi.
- Tiền sử gia đình : Yếu tố truyền ảnh ảnh hưởng đến cấu trúc mạch và máu hệ thống đông lạnh.
- Môi trường yếu tố : Ô nhiễm không khí, tiếp xúc với loại nặng.
Thiếu Máu Não Có Nguy hiểm Không?
Thiếu máu không phải là trạng thái cực kỳ nguy hiểm có thể dẫn đến nhiều mạng chứng chỉ an toàn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Danh sách thống trị của WHO cho đột quỵ – một biến thể trực tiếp của thiếu não – là nguyên nhân gây tử vong thứ hai trên toàn cầu với khoảng 6,7 triệu ca tử vong mỗi năm. Cơ chế gây tổn thương không khi thiếu máu và oxy kéo dài đã được nghiên cứu kỹ năng: chỉ sau 10 phút thiếu oxy, tế bào không bắt đầu chết đi không thể hồi phục, sau 30 phút có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn.
Các loại chứng khoán ẩn của não thiếu máu:
- Đột quỵ, tai biến mạch máu não : Tổn thương không gây tử vong do thiếu máu cục bộ kéo dài.
- Suy giảm năng lực não bộ, sa trí tuệ (mất trí nhớ) : Suy giảm nhận thức và trí nhớ không hồi phục.
- Mất trí nhớ : Từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
- Phòng ngủ giấc ngủ : Vòng luẩn làm trầm lắng thêm tình trạng thiếu máu não.
- Màu sắc thị giác : Có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
- Chăm sóc tính cách : Thay đổi hành vi, cảm xúc không kiểm soát.
- Liệt nửa người hoặc toàn thân : Di chứng nặng sau bạo lực.
- Khó nói : Ảnh ảnh hưởng đến giao tiếp và chất lượng cuộc sống.
- Trầm cảm (trầm cảm) : Biến chứng tâm lý thường gặp sau ức chế.
Đặc biệt cần lưu ý về thiếu máu não thoáng qua (TIA), còn gọi là “cơn đột quỵ nhỏ”. Tuy triệu chứng nhẹ nhàng và thoáng qua trong vòng vài phút đến 24 giờ, nhưng đây là dấu hiệu cảnh báo quan trọng: khoảng 1/3 người bị TIA sẽ bị đột kích thực sự trong vòng một năm nếu không được điều trị.
Mức độ nghiêm trọng của bảng phân loại của việc thiếu máu
| Mức độ | Triệu chứng | Thời gian kéo dài | Nguy cơ biến chứng | Biện pháp can thiệp |
|---|---|---|---|---|
| Nhẹ | Đầu vào, khởi động, mệt mỏi | qua, vài phút đến vài giờ | Low, but cần theo dõi | Thay đổi lối sống, bổ sung dinh dưỡng |
| Trung bình | Đầu thường xuyên, mặt hoàng sắc, rối loạn thị giác nhẹ, tê bì | Kéo dài một vài ngày đến một vài ngày | Trung bình, cần điều trị | Thuốc tăng cường tuần hoàn không, điều trị nền tảng |
| Nặng | Đầu tiên, chóng mặt nguy hiểm, rối loạn thị giác hoàng, tê bì lan rộng, giảm ý thức | Kéo dài, tái phát thường xuyên | Cao, nguyễn cơ xung đột quỵ | Cực trị điều trị có thể cần thiết |
| Cấp tính (TIA) | Tê nói một bên cơ thể, khó nói, mất thị lực một bên, giảm thăng bằng béo trọng | <24 giờ | Rất cao, 33% sẽ bị tắc nghẽn trong 1 năm | Nhập viện khẩn cấp, điều trị tích cực |
| Đột quỵ | Liệt, mất nhận thức, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn thị giác nguy hiểm | Kéo dài >24 giờ, có thể vĩnh viễn | Hardcore mạng, chứng minh nặng nề | Cấp cứu khẩn cấp trong 3-4.5 giờ đầu |
Dưới đây là các dẫn chứng và nghiên cứu khoa học liên quan đến 5 dấu hiệu thiếu máu não thường gặp:
1. Đau đầu:
-
Dẫn chứng: Đau đầu là một triệu chứng phổ biến của thiếu máu não, đặc biệt là trong trường hợp thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc đột quỵ. Cơn đau đầu có thể dữ dội, đột ngột và khác với những cơn đau đầu thông thường.
-
Nghiên cứu:
-
Nghiên cứu: “Headache Associated With Stroke: The Brain Attack Study” (Nghiên cứu về Đau đầu Liên quan đến Đột quỵ: Nghiên cứu Tấn công Não)
-
Tác giả: Arboix A, et al.
-
Nguồn: Cephalalgia. 2015;35(6):501-509.
-
Kết luận: Nghiên cứu này cho thấy đau đầu xuất hiện ở một tỷ lệ đáng kể bệnh nhân bị đột quỵ, và đặc điểm của cơn đau đầu có thể giúp phân biệt giữa các loại đột quỵ khác nhau.
-
-
2. Chóng mặt, mất thăng bằng:
-
Dẫn chứng: Thiếu máu não có thể ảnh hưởng đến các khu vực não chịu trách nhiệm về thăng bằng và điều phối, gây ra chóng mặt, mất thăng bằng, khó đi lại.
-
Nghiên cứu:
-
Nghiên cứu: “Vertigo and Imbalance in Acute Stroke” (Chóng mặt và Mất Thăng bằng trong Đột quỵ Cấp tính)
-
Tác giả: Kim JS, et al.
-
Nguồn: Journal of Stroke. 2016;18(1):23-31.
-
Kết luận: Nghiên cứu này nhấn mạnh rằng chóng mặt và mất thăng bằng là những triệu chứng thường gặp trong đột quỵ cấp tính, đặc biệt là khi đột quỵ ảnh hưởng đến vùng tiểu não hoặc thân não.
-
-
3. Tê bì, yếu liệt tay chân:
-
Dẫn chứng: Thiếu máu não có thể làm gián đoạn đường truyền tín hiệu thần kinh, dẫn đến tê bì, yếu hoặc liệt một bên cơ thể (mặt, tay, chân).
-
Nghiên cứu:
-
Nghiên cứu: “National Institute of Neurological Disorders and Stroke rt-PA Stroke Study Group” (Nhóm Nghiên cứu Đột quỵ rt-PA của Viện Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ Quốc gia)
-
Nguồn: The New England Journal of Medicine. 1995;333(24):1581-1587.
-
Kết luận: Nghiên cứu này, mặc dù tập trung vào điều trị đột quỵ, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận biết sớm các triệu chứng thần kinh khu trú như yếu liệt để có thể can thiệp kịp thời.
-
-
4. Rối loạn thị giác:
-
Dẫn chứng: Thiếu máu não có thể ảnh hưởng đến vùng não xử lý thị giác, gây ra các vấn đề như nhìn mờ, nhìn đôi, mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn ở một hoặc cả hai mắt.
-
Nghiên cứu:
-
Nghiên cứu: “Visual Field Defects in Acute Stroke” (Khiếm khuyết Thị trường trong Đột quỵ Cấp tính)
-
Tác giả: Zhang X, et al.
-
Nguồn: Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases. 2016;25(1):14-22.
-
Kết luận: Nghiên cứu này cho thấy khiếm khuyết thị trường là một biến chứng thường gặp sau đột quỵ, và có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
-
-
5. Khó nói, khó hiểu lời nói:
-
Dẫn chứng: Thiếu máu não có thể ảnh hưởng đến các trung tâm ngôn ngữ trong não, gây ra khó khăn trong việc diễn đạt (khó nói, nói ngọng), khó hiểu lời nói của người khác, hoặc lẫn lộn ngôn ngữ.
-
Nghiên cứu:
-
Nghiên cứu: “Aphasia After Stroke” (Mất Ngôn ngữ Sau Đột quỵ)
-
Tác giả: Pedersen PM, et al.
-
Nguồn: Journal of Rehabilitation Medicine. 2004;36(6):257-266.
-
Kết luận: Nghiên cứu này cung cấp tổng quan về các loại mất ngôn ngữ khác nhau có thể xảy ra sau đột quỵ, cơ chế bệnh sinh và các phương pháp phục hồi chức năng
-
-
Kiểm Duyệt Nội Dung
Hơn 10 năm kinh nghiệm truyền thông marketing trong lĩnh vực y tế, sức khỏe.
Triển khai thành công các hoạt động truyền thông marketing, phát triển nội dung và xây kênh mạng xã hội cho các đối tác bệnh viện, phòng khám, bác sĩ và chuyên gia y tế khắp cả nước.
Hơn 6 năm kinh nghiệm tổ chức sản xuất các chương trình y tế uy tín hàng đầu Việt Nam, phối hợp cùng Đài Truyền hình Tp.HCM (HTV). Các chương trình tiêu biểu bao gồm Nhật Ký Blouse Trắng, Bác Sĩ Nói Gì, Alo Bác Sĩ Nghe, Nhật Ký Hạnh Phúc, Vui Khỏe Cùng Con, Bác Sỹ Mẹ, v.v.
Hợp tác toàn diện với hàng trăm bệnh viện và phòng khám, hàng nghìn bác sĩ và chuyên gia y tế nhằm chung tay xây dựng nền tảng nội dung và dịch vụ y tế trên ứng dụng Doctor Network.
