Gan nhiễm mỡ độ 1: 3 nguyên nhân phổ biến của gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ độ 1 là giai đoạn khởi đầu của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Tình trạng này xảy ra khi tế bào gan tích tụ chất béo vượt quá 5-10% trọng lượng của gan. Bài viết này sẽ đề cập đến nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa gan nhiễm mỡ độ 1. Hiểu rõ về bệnh lý này giúp người đọc nhận biết sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, ngăn chặn tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Gan nhiễm mỡ độ 1 xuất hiện do nhiều yếu tố phức tạp. Béo phì là tác nhân chính gây tích tụ lipid trong tế bào gan. Các yếu tố khác bao gồm:

• Chế độ ăn giàu chất béo bão hòa và đường tinh luyện
• Lối sống ít vận động
• Kháng insulin và đái tháo đường type 2
• Rối loạn lipid máu
• Di truyền

Bảng 1: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ

 “Gan nhiễm mỡ độ 1” – Thừa cân, béo phì

Triệu chứng và chẩn đoán

Gan nhiễm mỡ độ 1 thường không gây ra triệu chứng rõ ràng. Một số dấu hiệu có thể xuất hiện bao gồm:

• Mệt mỏi kéo dài
• Khó chịu vùng thượng vị bên phải
• Suy giảm khả năng tập trung

 “Gan nhiễm mỡ độ 1” – Kèm triệu chứng mệt mỏi, chán ăn

Chẩn đoán gan nhiễm mỡ độ 1 dựa trên:

1. Xét nghiệm máu: Đánh giá chức năng gan và nồng độ lipid máu
2. Siêu âm gan: Phát hiện tình trạng tăng âm vang của nhu mô gan
3. Chụp CT hoặc MRI: Xác định chính xác lượng mỡ tích tụ trong gan
4. Sinh thiết gan (trong một số trường hợp đặc biệt)

Điều trị và phòng ngừa

Điều trị gan nhiễm mỡ độ 1 tập trung vào thay đổi lối sống. Các biện pháp can thiệp chính bao gồm:

1. Giảm cân: Mục tiêu giảm 7-10% trọng lượng cơ thể
2. Chế độ ăn cân bằng: Hạn chế chất béo bão hòa, tăng cường chất xơ và omega-3
3. Tập luyện thể dục đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần với cường độ vừa phải
4. Kiểm soát đường huyết và lipid máu

 “Gan nhiễm mỡ độ 1” – Cần có chế độ ăn uống lành mạnh

Bảng 2: Chế độ ăn khuyến nghị cho gan nhiễm mỡ độ 1

Biến chứng và tầm quan trọng của theo dõi

Gan nhiễm mỡ độ 1 có thể tiến triển thành:

• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)
• Xơ gan
• Ung thư gan nguyên phát

Theo dõi định kỳ giúp phát hiện sớm các biến chứng và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời. Người bệnh cần tái khám 3-6 tháng/lần để đánh giá chức năng gan và mức độ tích tụ mỡ.

Sau đây là 5 câu hỏi thường gặp về  “gan nhiễm mỡ độ 1” , cùng với câu trả lời ngắn gọn:

1. Gan nhiễm mỡ độ 1 có nguy hiểm không?

•  “gan nhiễm mỡ độ 1”  là giai đoạn nhẹ nhất, chưa gây tổn thương gan nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển thành các giai đoạn nặng hơn biến chứng gan nhiễm mỡ nhẹ, làm tăng nguy cơ viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan.

2. Gan nhiễm mỡ độ 1 có tự khỏi không?

• Có khả năng phục hồi cao nếu được điều trị sớm. Việc thay đổi lối sống tích cực chế độ ăn cho  “gan nhiễm mỡ độ 1” , giảm mỡ gan giai đoạn đầu giúp giảm lượng mỡ trong gan và ngăn ngừa bệnh tiến triển. Bác sĩ sẽ là người đánh giá và tư vấn cụ thể cho từng trường hợp.

3. Cách điều trị gan nhiễm mỡ độ 1 như thế nào?

• Trọng tâm là thay đổi lối sống điều trị gan nhiễm mỡ độ 1: ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì. Thông thường không cần dùng thuốc ở giai đoạn này, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

4. Khám gan nhiễm mỡ ở đâu và làm xét nghiệm gì?

• Bạn có thể khám gan nhiễm mỡ bằng việc xét nghiệm gan nhiễm mỡ độ 1 ở các chuyên khoa Tiêu hóa – Gan mật tại bệnh viện hoặc phòng khám uy tín. Các xét nghiệm thường được chỉ định bao gồm: xét nghiệm máu (men gan, mỡ máu), siêu âm gan, và một số xét nghiệm khác nếu cần thiết.

5. Bị gan nhiễm mỡ độ 1 có nên uống thuốc không?

• Uống thuốc không phải biện pháp chính trong điều trị gan nhiễm mỡ độ 1. Trong một số ít trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để hỗ trợ, nhưng điều quan trọng vẫn là thay đổi thói quen sinh hoạt. Không được tự ý dùng các sản phẩm “giải độc gan” vì chúng có thể làm hại gan.

Dưới đây là một số dẫn chứng khoa học liên quan đến “gan nhiễm mỡ độ 1″

1. Tỷ lệ mắc gan nhiễm mỡ độ 1:

• Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gan nhiễm mỡ là bệnh lý gan phổ biến nhất trên toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 25% dân số trưởng thành.
• Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 20-30% người trưởng thành bị gan nhiễm mỡ, trong đó gan nhiễm mỡ độ 1 chiếm tỷ lệ cao nhất.
• Tỷ lệ mắc gan nhiễm mỡ độ 1 ngày càng gia tăng do lối sống hiện đại ít vận động, chế độ ăn uống không lành mạnh.

2. Nghiên cứu về nguyên nhân và yếu tố nguy cơ:

• Nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Gut năm 2020 cho thấy béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây gan nhiễm mỡ độ 1, với tỷ lệ mắc bệnh ở người béo phì cao gấp 5 lần người bình thường.
• Một nghiên cứu khác trên JAMA Internal Medicine năm 2018 chỉ ra rằng chế độ ăn nhiều đường, đặc biệt là fructose, có liên quan đến nguy cơ gan nhiễm mỡ độ 1 cao hơn.
• Nghiên cứu đăng tải trên Diabetes Care năm 2017 cho thấy bệnh tiểu đường là yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến gan nhiễm mỡ độ 1, với tỷ lệ mắc bệnh ở người tiểu đường cao gấp 2 lần người bình thường.

3. Nghiên cứu về hiệu quả điều trị:

• Nghiên cứu đăng tải trên Hepatology năm 2019 cho thấy thay đổi lối sống bao gồm ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ độ 1 hiệu quả, làm giảm lượng mỡ trong gan lên tới 50%.
• Một nghiên cứu khác trên Gastroenterology năm 2017 chỉ ra rằng giảm cân chỉ 5-10% trọng lượng cơ thể cũng có thể làm giảm đáng kể mức độ gan nhiễm mỡ độ 1.
• Nghiên cứu đăng tải trên Clinical Gastroenterology and Hepatology năm 2018 cho thấy một số loại thuốc như thiazolidinediones (TZDs) có thể giúp điều trị gan nhiễm mỡ độ 1 ở bệnh nhân tiểu đường.

4. Biến chứng và tầm quan trọng của việc theo dõi:

• Nghiên cứu đăng tải trên Journal of Hepatology năm 2016 cho thấy gan nhiễm mỡ độ 1 nếu không được điều trị có thể tiến triển thành xơ gan, một bệnh gan mạn tính nguy hiểm có thể dẫn đến ung thư gan.
• Một nghiên cứu khác trên Hepatology năm 2015 chỉ ra rằng theo dõi định kỳ bằng xét nghiệm máu và siêu âm giúp phát hiện sớm các biến chứng của gan nhiễm mỡ độ 1, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời.

5. Lời khuyên từ chuyên gia:

• Tiến sĩ Nguyễn Huy Tiến, chuyên gia gan mật tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, khuyến cáo người dân nên áp dụng lối sống lành mạnh để phòng ngừa và điều trị gan nhiễm mỡ độ 1.
• Bác sĩ Lê Thị Minh Nguyệt, chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Vinmec Nha Trang, khuyên người bệnh gan nhiễm mỡ độ 1 nên xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất xơ, hạn chế chất béo và đường.

Lưu ý:

• Các dẫn chứng khoa học trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ.
• Cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị gan nhiễm mỡ độ 1 một cách chính xác và hiệu quả.

Kết luận

Gan nhiễm mỡ độ 1 là bệnh lý có thể điều trị hiệu quả, đặc biệt khi phát hiện sớm. Đừng để bệnh âm thầm tiến triển gây ra các hậu quả khó lường. Hãy hành động ngay hôm nay vì sức khỏe lá gan của bạn

Tài liệu tham khảo:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10029957/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541033/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36517003/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37402873/