Sự hợp nhất giữa tỷ lệ gia tăng của bệnh trào ngược dạ dày-thực quản (GERD) và béo phì đã tạo ra mối quan tâm lớn về mối liên quan giữa hai tình trạng này. Một số nghiên cứu đã đề cập đến mối quan hệ tiềm ẩn giữa GERD và béo phì, nhưng cơ chế chính xác mà béo phì gây ra bệnh trào ngược vẫn chưa được xác định rõ ràng. Vậy tại sao béo phì gây ra trào ngược dạ dày thực quản? Mời bạn cùng tìm hiểu bài viết dưới đây cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn!
1.Bệnh viêm thực quản trào ngược là gì, có hay gặp không?
Bệnh trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), là tình trạng trào ngược thường xuyên quá mức dịch từ dạ dày lên thực quản, gây ra các tổn thương viêm mạn tính kéo dài tại thực quản, có thể biểu hiện bằng chứng ợ chua, đau nóng rát sau xương ức. Bệnh trào ngược thực quản có thể gây ra tổn thương viêm thực quản do ăn mòn, bênh thưc quản barret và ung thư biểu mô tuyến thực quản
Tỷ lệ hiện mắc ở thế giới phương Tây thường dao động từ 10% đến 20% trong khi ở châu Á, tỷ lệ hiện mắc được báo cáo là dưới 5% .
2.Béo phì có mối liên quan như thế nào với bệnh trào ngược thực quản?
Một số nghiên cứu đã tập trung vào mối quan hệ tiềm ẩn giữa GERD và béo phì và kết quả thu được từ những cuộc điều tra đó đã chỉ ra rằng béo phì có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc cả các triệu chứng và biến chứng GERD, tức là ăn mòn thực quản, Barrett’s thực quản và ung thư biểu mô tuyến thực quản so với những người bị BMI bình thường . Cũng có một số mức độ của mối quan hệ phụ thuộc vào liều lượng giữa BMI và các rối loạn liên quan đến GERD và hơn nữa, một nhóm thuần tập lớn gần đây tập trung vào phụ nữ trưởng thành đã báo cáo nguy cơ mắc GERD với chỉ số BMI cao hơn có thể xảy ra. phạm vi bình thường .
Bệnh béo phì có liên quan đến bệnh lý viêm thực quản trào ngược
3.Tại sao béo phì gây ra trào ngược dạ dày thực quản?
Tại sao béo phì gây ra trào ngược dạ dày thực quản? – Đây là câu hỏi phổ biến được nhiều người quan tâm.
Người ta đã đề cập tới nhiều cơ chế khác nhau để giải thích béo phì gây ra bệnh trào ngược, tuy nhiên cơ chế được nhiều người chấp nhận nhất là ở người béo phì có sự tăng áp lực ổ bụng thường xuyên, liên tục lên cơ thắt dưới thực quản làm giãn cơ thắt này, do đó làm lộ niêm mạc thực quản với dịch vị .
Kết quả của các nghiên cứu theo dõi độ pH trong 24 giờ cho thấy béo phì có liên quan đến sự gia tăng đáng kể số lượng các đợt trào ngược, cũng như các đợt trào ngược kéo dài và thời gian có pH <4, đặc biệt là trong giai đoạn sau ăn. Phát hiện này đã được xác nhận, trong một nghiên cứu gần đây hơn, cũng bằng cách theo dõi trở kháng pH: không chỉ trào ngược axit mà số lần không trào ngược axit cũng tăng đáng kể khi BMI tăng.
Một nghiên cứu gần đây nhằm đánh giá hình thái áp lực và chức năng của cơ thắt dưới thực quản, bằng cách sử dụng phương pháp đo áp suất độ phân giải cao, báo cáo rằng do béo phì, các chênh lệch áp lực dạ dày-thực quản bị thay đổi theo cách thúc đẩy dòng chảy ngược của dạ dày nội dung vào thực quản.
4. Trong bệnh nhân béo phì, hoặc ở những người chưa đủ tiêu chuẩn để xác định là béo phì thì tình trạng béo bụng có ý nghĩa vô cùng quan trọng và là nguyên nhân chính gây nên bệnh trào ngược thực quản có đúng không?
Cả áp lực trong dạ dày và chênh lệch áp lực dạ dày-thực quản có tương quan rõ ràng với cả BMI và chu vi vòng eo. nhưng khi chúng được phân tích đồng thời trong một mô hình hồi quy, chu vi vòng eo được tìm thấy có liên quan độc lập với các chênh lệch áp lực khác nhau, trong khi mối quan hệ giữa BMI và chênh lệch áp lực thường không đáng kể.
Béo phì, đặc biệt là béo bụng có thể gây thoát vị khe hoành, thoát vị khe hoành có nhiều tác động trong cơ chế bệnh sinh của GERD: tăng tần suất trào ngược do căng thẳng, giảm áp lực cơ vòng thực quản dưới , giảm thanh thải axit thực quản và tăng nhạy cảm với giãn cơ thắt thực quản dưới thoáng qua.
5.Cơ thắt dưới thực quản có vai trò gì trong VTQTN, và béo phì ảnh hưởng như thế nào tới cơ thắt này?
Trong số các cơ chế gây ra trào ngược, cơ chế giãn cơ thắt thực quản dưới đóng vai trò quan trọng nhất. Mô hình trào ngược sau bữa ăn tiêu chuẩn, gần đây đã được đánh giá ở những bệnh nhân béo phì và thừa cân bằng cách sử dụng kết hợp đo áp suất thực quản sau ăn 2 giờ và theo dõi pH thực quản. Kết quả của nghiên cứu này đã chỉ ra rằng, trong giai đoạn sau ăn, cả bệnh nhân béo phì và thừa cân đều có sự gia tăng đáng kể về tỷ lệ giãn cơ thắt thực quản dưới và tỷ lệ giãn cơ thắt thực quản dưới có trào ngược axit so với những người có BMI bình thường.
Cả BMI và vòng eo đều cho thấy mối tương quan thuận có ý nghĩa với giãn cơ thắt thực quản dưới và có mối quan hệ giữa liều lượng và hiệu ứng. Do đó, có vẻ như áp lực trong dạ dày sau ăn cao hơn gây ra kích thích mạnh hơn cả đối với cơ quan thụ cảm cơ căng và căng ở dạ dày gần, dẫn đến giãn cơ thắt thực quản dưới nhiều sau ăn.
Cơ thắt thực quản dưới đóng vai trò quan trọng trong bệnh lý GERD
6.Các cơ chế đề xuất mà béo phì vòng bụng gây ra trào ngược
| Yếu tố cơ học | Tăng chênh lệch áp lực trong dạ dày và dạ dày-thực quản |
| Tăng nguy cơ thoát vị khe hoành | |
| Tăng độ nhạy đối với giãn cơ thắt thực quản dưới | |
| Giảm áp lực cơ thắt thực quản dưới | |
| Yếu tố sinh học phân tử | Tăng mức độ adipocytokine bao gồm interleukin 6 và yếu tố hoại tử khối u α |
| Rối loạn vận động | Tốc độ làm trống dạ dày bị chậm lại và thời gian làm sạch thực quản bị chậm lại |
7.Béo phì vùng bụng
Mỡ bụng hoặc mỡ nội tạng, tức béo phì vòng bụng (VAT) rất khác biệt so với mỡ ngoại vi hoặc mỡ dưới da (SCAT). Ví dụ, béo phì vòng bụng hoạt động hơn về mặt chuyển hóa, được đặc trưng bởi số lượng tế bào miễn dịch và viêm cao hơn, đồng thời kháng insulin nhiều hơn, do đó dẫn đến tỷ lệ tử vong chung cao hơn đối với mỡ dưới da
Béo bụng có thể giải thích rõ hơn một số đặc điểm dịch tễ học của Barrett’s thực quản và ung thư biểu mô tuyến thực quản. Sự phân bố mỡ trong cơ thể có xu hướng ở nội tạng nhiều hơn ở phần cụt ở các nhóm có nguy cơ cao mắc Barrett’s thực quản.
Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng đường kính bụng được đo bằng chu vi vòng eo là một yếu tố nguy cơ của Barrett’s thực quản độc lập với BMI, trong khi mối liên quan giữa BMI và Barrett’s thực quản biến mất sau khi điều chỉnh đường kính bụng. Những nghiên cứu này chỉ ra rằng mỡ bụng là yếu tố chính liên kết giữa béo phì và Barrett’s thực quản. Ngoài áp lực cơ học, chất béo nội tạng có hoạt tính chuyển hóa và có liên quan rõ ràng với nồng độ adipo-cytokine trong huyết thanh bao gồm interleukin 6 và yếu tố hoại tử khối u α, có thể đóng một vai trò trong GERD và / hoặc hậu quả là sinh ung thư .
Trên thực tế, trong một nghiên cứu rất gần đây, một lượng lớn mỡ bụng nội tạng liên quan đến mỡ dưới da được phát hiện có liên quan đến sự gia tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh Barrett’s thực quản .
Thoát vị khe hoành cũng là yếu tố làm bệnh viêm thực quản trào ngược khó điều trị
8.Kết cục các nghiên cứu
Xem xét mối quan hệ giữa liều lượng và đáp ứng giữa béo phì và sự xuất hiện của GERD và / hoặc các biến chứng dẫn đến, mối quan hệ nghịch đảo giữa giảm cân và các triệu chứng GERD sẽ được mong đợi. Sự phổ biến của các triệu chứng GERD ở những đối tượng thừa cân và béo phì cũng như tác động của việc giảm cân đối với các triệu chứng GERD đã được đánh giá trong một nghiên cứu tiền cứu gần đây . Các chiến lược giảm cân bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất cũng như thay đổi hành vi. Kết quả thu được từ nghiên cứu cho thấy giảm cân dẫn đến cải thiện đáng kể các triệu chứng GERD, do đó coi giảm cân như một sự thay đổi quan trọng trong lối sống trong điều trị GERD. Hơn nữa, giảm cân trong khoảng thời gian 6 tháng, có liên quan đến việc giảm các triệu chứng GERD ở 81% bệnh nhân và giải quyết hoàn toàn ở 65% bệnh nhân. Phát hiện này cung cấp hỗ trợ cho việc khuyến nghị giảm cân trong điều trị chính cho bệnh nhân trào ngược thừa cân, tuy nhiên, rất tiếc là phát hiện quan trọng về mặt lâm sàng này vẫn chưa được mô tả cho đến nay.
Cần nghiên cứu thêm về ảnh hưởng lâu dài của việc giảm cân đối với sự xuất hiện của trào ngược và giảm các triệu chứng trào ngược trước khi có thể đưa ra bất kỳ kết luận chắc chắn nào về tác dụng có lợi cuối cùng của việc giảm cân.
9.Kết luận
Béo phì dường như không chỉ liên quan đến sự phát triển của các triệu chứng GERD mà còn gây ra biến chứng GERD như viêm thực quản ăn mòn, thực quản Barrett và ung thư biểu mô tuyến thực quản.
Mặc dù có bằng chứng đáng kể khẳng định vai trò quan trọng của tăng chênh lệch áp lực thực quản-dạ dày và sản xuất chất trung gian gây viêm bởi mô mỡ bụng trong cơ chế bệnh sinh của GERD, tác động qua lại giữa béo phì và GERD vẫn chưa rõ ràng. Hơn nữa, giảm cân dường như làm giảm các triệu chứng GERD nhưng các nghiên cứu sâu hơn đang được thực hiện để hiểu rõ hơn về cơ chế chính xác mà béo phì gây ra bệnh trào ngược để xác định và thiết lập các phương pháp điều trị mới.
Bài viết trên đã cung cấp thông tin về “tại sao béo phì gây ra trào ngược dạ dày thực quản?” và các thông tin liên quan về mối quan hệ giữa 2 bệnh lý này. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với bạn.
Nguồn: PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
Kiểm Duyệt Nội Dung
Hơn 10 năm kinh nghiệm truyền thông marketing trong lĩnh vực y tế, sức khỏe.
Triển khai thành công các hoạt động truyền thông marketing, phát triển nội dung và xây kênh mạng xã hội cho các đối tác bệnh viện, phòng khám, bác sĩ và chuyên gia y tế khắp cả nước.
Hơn 6 năm kinh nghiệm tổ chức sản xuất các chương trình y tế uy tín hàng đầu Việt Nam, phối hợp cùng Đài Truyền hình Tp.HCM (HTV). Các chương trình tiêu biểu bao gồm Nhật Ký Blouse Trắng, Bác Sĩ Nói Gì, Alo Bác Sĩ Nghe, Nhật Ký Hạnh Phúc, Vui Khỏe Cùng Con, Bác Sỹ Mẹ, v.v.
Hợp tác toàn diện với hàng trăm bệnh viện và phòng khám, hàng nghìn bác sĩ và chuyên gia y tế nhằm chung tay xây dựng nền tảng nội dung và dịch vụ y tế trên ứng dụng Doctor Network.
